Mỗi năm, số phụ nữ tử vong do bệnh tim và đột quỵ là nhiều hơn cả ung thư, bệnh lao, sốt rét và nhiễm HIV/AIDS cộng lại. Cứ mỗi phút có trên 16 phụ nữ tử vong do bệnh tim mạch. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế, mất sức lao động ở phụ nữ trong độ tuổi lao động. Tuy nhiên, đa số chị em phụ nữ đều cho rằng ung thư là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở giới nữ nhưng thực tế cứ mỗi hai phụ nữ thì 1 người sẽ chết vì bệnh tim mạch. Trong lúc đó, cứ 25 người mới có 1 người chết vì ung thư vú.
Sai… vì nghĩ là bệnh của đàn ông
Sở dĩ bệnh tim mạch ở phụ nữ chưa được quan tâm bởi sai lầm lớn nhất là quan niệm bệnh mạch vành là bệnh của đàn ông. Triệu chứng bệnh mạch vành cấp ở phụ nữ thường mơ hồ làm rất khó khăn trong chẩn đoán, gần 40% là không có triệu chứng đau ngực và thường có thể có những biểu hiện của những cơn đau khác như đau ở cổ, vai, vùng dạ dày, nhịp thở gấp, nôn mửa, đổ mồ hôi, hoa mắt chóng mặt hoặc những sự mệt mỏi khác dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Mặt khác 2/3 bệnh mạch vành ở phụ nữ thường chết đột ngột không có dấu hiệu báo trước.
Ngoài ra một đặc tính có tính cách truyền thống của phụ nữ Á đông là luôn có tính chịu đựng, chịu thương, chịu khó, luôn hết mình lo cho chồng, cho con, cho gia đình hơn là cho chính bản thân mình nên dẫn đến khi phát hiện bệnh thì thường đã nặng. Đa số phụ nữ ngay cả khi lên cơn đau, vẫn có khuynh hướng lưỡng lự do dự chần chừ không đi cấp cứu sớm. Hậu quả là đến bệnh viện quá trễ. Một số không ít phụ nữ thường thích tự chọn chuyên khoa để đến khám bệnh dựa theo triệu chứng, nên nhiều người ít khi đến ngay thầy thuốc chuyên khoa tim mạch mà lòng vòng nhiều nơi, nên không can thiệp kịp thời.
Ngày nay bệnh tim không chỉ gặp ở phụ nữ lớn tuổi với nhiều bệnh phối hợp mà còn gặp nhiều ở phụ nữ dưới 50 tuổi và tử vong do nhồi máu cơ tim ở nhóm tuổi này thường gấp đôi so với nam giới. Chính vì vậy, Ngày Tim mạch Thế giới năm nay đã tập trung cảnh báo về nguy cơ bệnh tim mạch ở phụ nữ mà đã được thế giới đặc biệt chú ý trong nhiều năm qua. Biểu tượng cảnh báo bệnh tim mạch ở phụ nữ là hình ảnh người phụ nữ với áo đỏ, bao hàm một ý nghĩa lớn là “Nguy cơ bệnh Tim mạch ở Phụ nữ đang báo động đỏ”.
Một số nguy cơ dẫn đến bệnh tim mạch
50% bệnh tim mạch ở phụ nữ có liên quan đến thuốc lá. Nhiễm độc thuốc lá khiến nguy cơ bệnh tim sớm hơn 10 năm so với không nhiễm độc thuốc lá. Nếu vừa nhiễm độc thuốc lá, vừa dùng thuốc ngừa thai thì nguy cơ bệnh tim mạch tăng lên 30 lần. Ngừng hút thuốc lá gắn liền với giảm 36% tử vong tim mạch ở người có bệnh mạch vành.
Tăng huyết áp là một trong những mắc xích khởi đầu quan trọng của chuỗi bệnh lý tim mạch. Tăng huyết áp thường gặp ở phụ nữ béo phì và dùng thuốc ngừa thai. Sau 45 tuổi huyết áp tăng đều ở phụ nữ và ở tuổi 60 huyết áp tâm thu của phụ nữ cao hơn nam giới.
Đái tháo đường ở phụ nữ có nguy cơ tim mạch 5-7 lần so với nam giới chỉ 2-3 lần. Phụ nữ bị đái tháo đường có hút thuốc lá thì nguy cơ đột quỵ 84% cao hơn so với người không hút thuốc. Cứ 3 phụ nữ bị đái tháo đường sẽ có 2 người chết vì bệnh tim mạch.
Tỷ lệ rối loạn lipid máu ở phụ nữ qua nghiên cứu trong cộng đồng của chúng tôi và trên thế giới đều cho thấy cao hơn nam giới chiếm >50%. Tiêu chí trong chẩn đoán và điều trị về mức cholesterol có hại là lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) không khác biệt giữa nam và nữ nhưng mức cholesterol có lợi là lipoprotein tỷ trọng cao (HDL) ở nữ cần phải đạt cao hơn so với nam giới .
Những thuốc không cần sử dụng ở phụ nữ cho mục đích dự phòng tim mạch là các hormone thay thế, các vitamine E, C, A, acid folic với hoặc không có bổ sung B12, B6.
Để có một trái tim khỏe!
Cần phải phát hiện sớm tất cả các yêu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch ở phụ nữ ngay khi chưa có biểu hiện bệnh tim mạch và can thiệp điều trị kiểm soát tốt các yêu tố nguy cơ nầy một cách bền vững lâu dài. Cũng như khi đã phát hiện có bệnh tim mạch rồi thì càng tích cực triệt để điều trị kiểm soát hơn.
Một con số mà chúng ta cần nên nhớ để luôn có một trái tim khỏe, là 035140530. Thông điệp của những con số này bao gồm 0 là không hút thuốc; 3 đi bộ 3 km ngày, hay vận động gắng sức ít nhất 30 phút ngày, 140 là giữ huyết áp tối đa của mình dưới 140mmHg; 5 là mức cholesterol máu toàn phần dưới 5mmol/l; 3 là lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) dưới 3 mmol/l và 0 là không để tăng dường huyết, không thừa cân. Để đạt được những mục tiêu này, đó không chỉ là trách nhiệm của cộng đồng y tế ngành tim mạch, mà của toàn xã hội, của tất cả mọi người, đặc biệt tất cả phụ nữ đều có thể làm được, tất cả hãy cùng nhau nhận thức để hành động vì một một nếp sống văn minh lành mạnh, vì một xã hộ tiến bộ thịnh vượng hạnh phúc cho mọi người mọi nhà.
Ths Bs Nguyễn Thị Thanh Nga - Bệnh viện Nguyễn Trãi TP.HCM
(theo t4ghcm.org.vn)
