Zona thần kinh là bệnh nhiễm trùng gây ảnh hưởng đến da và dây thần kinh bằng biểu hiện mụn nước và cảm giác đau rát cắn giật trên vùng da bị tổn thương.
Hiện nay đang là thời điểm giao mùa, mưa nhiều, trời nồm ẩm tạo điều kiện tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh zona bùng phát.
Tại khoa Da liễu - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình thường xuyên tiếp nhận và điều trị bệnh nhân zona và đau sau zona. Bệnh nhân ở nhiều lứa tuổi, nhưng đa phần có sức đề kháng kém, suy giảm miễn dịch; với triệu chứng ngứa, rát, nổi mụn. Bệnh nhân thường hay tự điều trị tại nhà, nên nhiều trường hợp đến bệnh viện đã ở giai đoạn muộn của bệnh khi mụn nước đã dập vỡ, trợt loét, bội nhễm.
Trường hợp bệnh nhân B (71 Tuổi), địa chỉ: Gia Lâm- Nho Quan- Ninh Bình có tiền sử đái tháo đường nhiều năm. Trước khi vào viện 5 ngày bệnh nhân thấy đau cắn giật nhiều nửa đầu phải, bệnh nhân nghĩ mình bị đau nửa đầu nên tự uống thuốc giảm đau tại nhà. Sau đó da vùng nửa đầu trán phải xuất hiện nhiều mụn nước, bọng nước mọc thành chùm.
Lúc bệnh nhân mới đến khám toàn bộ tổn thương da vùng trán, đầu, mắt phải của bệnh nhân đã phù nề, loét trợt, đỏ đau rát nhiều và bệnh nhân đã có biến chứng viêm kết giác mạc mắt phải; được chuyển khoa Da liễu điều trị.
Sau 10 ngày nằm điều trị nội trú, bệnh nhân được các bác sỹ khoa Da liễu kết hợp với bác sỹ khoa Mắt điều trị tích cực, các tổn thương da đã khô, đóng vảy, mắt phải không chảy dịch, đỡ cộm đỏ. Các triệu chứng đau, khó chịu tại vùng tổn thương cũng giảm đi rất nhiều.
BS.CKII.Bùi Thị Hằng Hoa - Trưởng khoa Da liễu - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình cho biết: Bệnh Zona thần kinh nếu không được điềutrị đúng, kịp thời sẽ dẫn đến biến chứng gây bội nhiễm da, loét giác mạc, viêm não, viêm màng não, tai biến, liệt dây thần kinh số 7, cơn đau kéo dài dai dẳng…
Trong 2 tháng đầu năm 2024, khoa đã tiếp nhận hơn 50 trường hợp bệnh nhân đến khám vì mắc bệnh zona.
Người dân cần lưu ý:
Khi có triệu chứng đau bất thường ngoài da nên cẩn trọng và đến cơ sở y tế có chuyên khoa da liễu khám sớm nhất có thể, nếu chẩn đoán bị zona thần kinh, từ khi có triệu chứng đầu tiên, sẽ điều trị thuốc kháng virus trong giờ vàng là 72h đầu, qua đó hạn chế được các biến chứng của bệnh.
Bệnh thường do sức đề kháng kém, để đề phòng mắc bệnh, cần giữ cơ thể khỏe mạnh, duy trì tập thể dục, có chế độ an uống, lối sống, sinh hoạt lành mạnh.
Dưới đây là một số tìm hiểu về bệnh:
I. CĂN NGUYÊN GÂY BỆNH
- Bệnh zona thần kinhgây ra bởi virus Varicella-zoster. Varicella-zoster có thể gây 2 bệnh khác nhau là thủy đậu và zona.
- Khi một người tiếp xúc với virus Varicella-zoster lần đầu thì người đó khởi phát bệnh thủy đậu. Sau đó virus này có khả năng nằm yên hàng chục năm trong hạch thần kinh của cơ thể người bệnh. Khi hệ miễn dịch của người này bị suy giảm vì lý do nào đó sẽ làm cho virus hoạt động trở lại và khởi phát bệnh zona.
II. TẠI SAO LẠI MẮC ZONA THẦN KINH
Những yếu tố làm cho chúng ta dễ mắc bệnh Zona thần kinh hơn:
- Những người đã mắc bệnh thủy đậu trước đó
- Những người có hệ miễn dịch suy yếu, giảm sức đề kháng của cơ thể như người già, người mắc bệnh ung thư dùng hóa trị liệu, người nhiễm HIV/AIDS...
III. BIỂU HIỆN CỦA BỆNH:
Bệnh chia là 3 giai đoạn:
- Giai đoạn tiền triệu: trước khi nổi mụn nước trên da khoảng 4-7 ngày, người bệnh sẽ có cảm giác đau, châm chích, rát bỏng, cắn giật. Vùng da này bị tăng nhạy cảm với cảm giác đau
- Giai đoạn hoạt động: Sau đó vài ngày da vùng tăng nhạy cảm sẽ xuất hiện các đám dát đỏ dần tiến triển thành mụn nước mọc thành chùm chạy dọc theo dây thần kinh chi phổi vùng da bị tổn thương
Mụn nước lúc đầu chứa dịch trong sau vài ngày hóa mủ, dịch đục dần, có thể có bọng nước xuất huyết, bọng nướcvỡ ra hoặc xẹp xuống, đóng vảy tiết màu nâu trong vòng 7-10 ngày.
Ở giai đoạn này, nếu bệnh nhân giữ vệ sinh tốt, mụn nước không bị hoại tử thì sẽ không có nguy cơ để lại sẹo sau này.
Vảy tiết bong để lại dát màu nâu và dần biến mất sau vài tuần
- Giai đoạn mãn tính hay đau sau zona: đau ≥ 90 ngày sau khởi phát bệnh. Các triệu chứng đau rát, kiến bò, châm chích sẽ kéo dài lâu hơn từ vài tháng đến vài năm.
- Vị trí xuất hiện mụn nước:
+Mụn nước có thể xuất hiện bất kỳ vị trí nào trên cơ thể nhưng chỉ bị 1 bên cơ thể chứ không bao giờ bị đối xứng 2 bên trừ ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch
+ Bệnh zona thường chỉ xuất hiện 1 lần trong đời trừ những bệnh nhân suy giảm miễn dịch có thể tái phát nhiều đợt.
IV. BIẾN CHỨNG:
- Ở da: tăng sắc tố, sẹo…
- Zona mắt: có thể gây loét giác mạc, hoại tử võng mạc cấp
- Tổn thương thần kinh trung ương: thường gặp ở zona vùng nách, zona tai gây viêm não- màng não, tai biến mạch máu não…
- Tổn thương thần kinh vận động: tỷ lệ gặp khoảng 5% đặc biệt ở người già, suy giảm miễn dịch. Thường xuất hiện sau tổn thương da vài ngày đến vài tuần. Phục hồi hoàn toàn khoảng 55%
Gồm: Liệt mặt trong hội chứng Ramsay Hunt ( zona trong hòm nhĩ gây tổn thương dây thần kinh số VII ngoại vi), rối loạn đại tiểu tiện khi zona ở vùng hậu môn, sinh dục.
- Cơ quan nội tạng khác: viêm phổi, viêm gan…hay gặp ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch
V. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT:
- Giai đoạn tiền triệu: phân biệt với chứng đau nửa đầu, bệnh tim phổi, bệnh lý ngoại khoa lồng ngực, bụng hoặc bệnh lý cột sống
- Giai đoạn mụn nước: phân biệt với nhiễm Herpes Virus dạng Zona, viêm da tiếp xúc ( người dân hay gọi là giời leo), viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang, chốc dạng bọng nước…
VI. HƯỚNG ĐIỀU TRỊ
- Điều trị đợt cấp:
- Thuốc kháng virus: được chỉ định trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện tổn thương, điều trị từ 7-10 ngày.
- Kháng sinh: dùng khi có bội nhiễm vi khuẩn kèm theo
- Corticoid đường toàn thân được khuyến cáo trong trường hợp zona cấp tính mức độ vừa – nặng ở bệnh nhân > 50 tuổi, hội chứng Ramsay Hunt và biến chứng mắt
- Điều trị đau sau zona:
Nhóm thuốc chống co giật hoặc nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng.
BS.CKII.Bùi Thị Hằng Hoa (Trưởng khoa Da liễu)
