Đau là triệu chứng thường hay gặp ở người bệnh. Vì vậy, thuốc giảm đau là loại thuốc được dùng thường xuyên và phổ biến nhất. Có nhiều loại thuốc giảm đau khác nhau, trong đó có thuốc giảm đau mạnh nhưng lại có tác dụng gây nghiện hoặc có thuốc dùng lâu dài sẽ gây tác dụng phụ nặng nề như làm viêm loét dạ dày- tá tràng.
Những nguy cơ từ thuốc giảm đau
Thuốc giảm đau là paracetamol và các thuốc NSAID (trong đó có aspirin, diclofenac, ibuprofen, meloxicam…) là loại thuốc giảm đau bậc 1 (theo phân loại của WHO); là loại hay được dùng nhất vì mua ở nhà thuốc dễ dàng không cần đến toa thuốc của bác sĩ(thuốc giảm đau bậc 2, 3 là thuốc gây nghiện chỉ mua được khi có toa thuốc của bác sĩ). Nếu dùng liều cao hoặc dùng lâu dài làm hại gan dẫn đến hoại tử tế bào gan.
Riêng thuốc Paracetamol dùng để giảm đau là an toàn hơn aspirin hoặc các thuốc NSAID khác. Do Paracetamol không gây đau dạ dày, tức không gây viêm loét dạ dày- tá tràng. Vì vậy, người bị viêm loét dạ dày- tá tràng không được dùng aspirin hoặc thuốc NSAID mà chỉ nên dùng paracetamol để giảm đau, đặc biệt đau không do viêm.
Ảnh: dphanoi.org.vn
Đối với người bị hen suyễn hoặc người có cơ địa dễ bị dị ứng khi cần giảm đau nên lưu ý nên dùng paracetamol mà không dùng ngay thuốc aspirin hoặc các thuốc NSAID khác. Bởi vì loại thuốc giảm đau này có thể gây co thắt phế quản, làm khởi phát cơn hen, làm triệu chứng hen suyễn nặng thêm đến mức có thể nguy hiểm đến tính mạng. Nên tránh dùng các thuốc NSAID nói chung (ngoại trừ aspirin liều thấp có tác dụng ngừa huyết khối có thể được bác sĩ tim mạch chỉ định dùng để ngừa đau thắt ngực, ngừa nhồi máu cơ tim).
NSAID, trong đó có aspirin, cũng cần phải thật thận trọng trong lựa chọn dùng giảm đau vì các loại thuốc này có thể hại thận. Nên lưu ý có rất nhiều thuốc có thể làm hại thận cấp tính hoặc mạn tính. Nguy hiểm ở chỗ là nhiều khi thuốc làm hại thận từ từ, không dễ gì phát hiện từ lúc đầu và đến khi phát hiện thì thận đã bị thuốc làm suy ở mức độ rất nặng, thậm chí phải chạy thận nhân tạo. NSAID ức chế tổng hợp prostaglandin là chất sinh học điều hòa hoạt động sinh lý ở nhiều cơ quan, trong đó có thận. Ở thận, prostaglandin có vai trò rất quan trọng trong duy trì lưu thông máu qua thận nên NSAID ức chế chất này sẽ gây giảm dòng máu qua thận, giữ nước và có thể gây viêm thận kẽ, viêm cầu thận, hoại tử nhú và hội chứng thận hư. Đặc biệt, NSAID hại thận nhiều hơn ở những người đã bị bệnh thận hoặc suy tim, suy gan, hoặc có rối loạn về thể tích huyết tương. Với những người bệnh này, NSAID có thể làm tăng suy thận cấp và suy tim cấp.
Khuyến cáo
Việc chọn và dùng thuốc giảm đau không phải là việc đơn giản, hời hợt mà đòi hỏi phải có sự thận trọng đúng mức. Đối với người sử dụng thuốc khi cần giảm đau chỉ nên dùng thuốc giảm đau bậc 1 và nên chọn paracetamol là thuốc dùng đầu tiên, dùng đúng liều và không dùng kéo dài. Nếu tình trạng đau không cải thiện hoặc cải thiện, sau đó lại tái phát, ta nên đến cơ sở điều trị để được bác sĩ khám, xác định nguyên nhân và giúp chọn loại thuốc giảm đau thích hợp. Khi đó, bác sĩ sẽ lượng địng cho dùng thuốc NSAID hoặc thuốc nào khác thích hợp.Không nên tự ý dùng bất cứ loại thuốc giảm đau nào mà mình không rõ hoặc dùng loại thuốc giảm đau bậc cao hơn, bậc 2 hoặc bậc 3, có thể bị nghiện thuốc và tai biến nguy hiểm..
PGS.TS.Nguyễn Hữu Đức (Đại học Y Dược TP.HCM)
(theo t4ghcm.org.vn)
