Những ngày qua, thông tin một nhóm học sinh lớp 7 Trường THCS Tăng Bạt Hổ A, quận 4, TP.HCM bị dụ dỗ uống thuốc ho Recotus (một loại thuốc ho có phản ứng phụ gây ảo giác và có thể gây nghiện) làm nhiều phụ huynh hoang mang.
Nhiều bạn đọc gửi email về tòa soạn TTO thắc mắc không biết thuốc ho Recotus khi uống vào gây ảo giác như thế nào, loại thuốc này có thể gây nghiện như ma túy hay các chất kích thích khác không?
TTO xin giới thiệu bài viết của TS Nguyễn Hữu Đức về vấn đề này.
Thuốc Recotus thực chất là thuốc trị ho trong các trường hợp: ho do cảm lạnh, cảm cúm, viêm phổi, viêm phế quản… nhờ chứa 3 dược chất. Đó là dextromethorphan được xem là dược chất chính, là một dẫn chất thuộc nhóm thuốc phiện có tác dụng chống ho bằng cách ức chế trung tâm ho ở hành tủy trên não.
Hai dược chất còn lại là diprophyllin có tác dụng làm giãn phế quản do đó làm giảm ho do co thắt phế quản, lysozym là một enzym có tác dụng kháng khuẩn. Riêng dextromethorphan là một dẫn xuất (tức có cấu trúc hóa học gần tương tự) của morphin không gây nghiện như các thuốc khác thuộc nhóm thuốc phiện (như codein cũng trị ho và gây nghiện), tuy nhiên dùng lâu ngày vẫn có thể bị lệ thuộc (tức làm người bệnh thấy khó chịu cứ muốn dùng thuốc).
Ngoài tác dụng làm giảm ho, dextromethorphan còn có tác dụng phụ khác như: gây ngủ gật, gây ảo giác đặc biệt khi dùng liều cao. Còn diprophyllin là dẫn xuất của theophyllin, có tác dụng làm giãn phế quản do làm giãn cơ trơn, kích thích thần kinh trung ương gây hưng phấn và có thể gây ảo giác, nhưng lại có tác dụng trực tiếp lên tim, huyết áp nên dùng quá liều sẽ gây tăng nhịp tim, loạn nhịp tim, tăng huyết áp gây nguy hiểm.
Như vậy, dùng Recotus ở giới trẻ có khả năng có trạng thái lâng lâng, ảo giác và không được hướng dẫn sẽ có nguy cơ quá liều. Nếu dùng Recotus quá liều có thể bị buồn nôn, nôn, buồn ngủ, nhìn mờ, rung giật nhãn cầu, bí tiểu tiện, mất điều hòa, suy hô hấp, co giật.
Cách đây không lâu, từng có việc một số học sinh lợi dụng tác dụng phụ gây ngủ gà ngủ gật của Recotus và dùng nó để được đưa lên phòng y tế của trường để “nghỉ ngơi”, không phải trả bài đầu giờ vì không thuộc bài. Nguy hại hơn là các em rỉ tai nhau về tác dụng gây ảo giác của Recotus, đã dùng thuốc để có cảm giác “phê” lâng lâng, sảng khoái, có được “sự hưng phấn”, không lo sợ khi trả bài. Một số lạm dụng Recotus là do rỉ tai với nhau là thuốc tạo sự thông minh, giúp tăng trí nhớ, thật sự không phải như vậy.
Một số học sinh đã lạm dụng thuốc này, chủ yếu là nhằm có các tác dụng gọi là ảo giác. Chất gây ảo giác nói chung, trong đó có thuốc gây ảo giác, được xem là chất khi sử dụng sẽ gây hư hỏng tạm thời về mặt ý thức đưa đến sự nhận định sai lệch, méo mó về không gian, thời gian.
Có những chất gây ảo giác thật sự và là chất cấm, như cần sa. Có những chất là ma túy thật sự lại gây ảo giác, như thuốc phiện, heroin (tức bạch phiến, hàng trắng), cocain. Có những chất kích thích cũng gây ảo giác, như amphetamine, “thuốc lắc” (tức ecstasy, MDMA: methylendioxy methamphetamin), “hàng đá” (methamphetamin).
Nay có thuốc loại thông thường, được bán tự do nhưng có thể gây ảo giác như Recotus đang và sẽ gây khốn khổ cho các phụ huynh có con em lạm dụng nó.
Dùng Recotus lâu ngày sẽ dẫn đến hậu quả gì?
Nếu lạm dụng chất gây ảo giác lâu ngày sẽ rất dễ đi đến sử dụng thuốc gây nghiện, thậm chí là ma túy. Thông thường khi đã quen với cảm giác “phê” với ảo giác, các em rất dễ và sau đó có sự cưỡng chế, tìm đến thứ tạo cảm giác “phê” mạnh hơn. Nếu đã quen dùng Recotus để “phê” thì sẽ có lúc chơi thử “bồ đà”, “thuốc lắc”, “hàng đá”. Đến lúc này sẽ chơi thử heroin, từ hút đến tiêm chích...
Gia đình phải là nơi đầu tiên kiểm soát việc dùng thuốc ở trẻ. Cần quản lý chặt chẽ tủ thuốc gia đình cũng như theo dõi sát các biểu hiện bất thường khi trẻ lạm dụng thuốc tác động lên hệ thần kinh (lừ đừ, buồn ngủ).
Nhà trường cần phối hợp với ngành y tế để có các buổi sinh hoạt giới thiệu kiến thức cơ bản về dùng thuốc cho trẻ, hướng đến xây dựng môn học “sức khỏe học đường” (có phần đề cập đến tác hại của ma túy, tác hại của dược phẩm, trong đó có thuốc kê đơn và cả thuốc không kê đơn như Recotus, nếu dùng không đúng thì tác hại là khôn lường).
Các nhà thuốc quản lý chặt hơn việc bán thuốc, nếu giới trẻ, đặc biệt là các em học sinh mua thuốc, phải sàng lọc thật kỹ, nếu có gì nghi ngờ như trường hợp mua thuốc Recotus không dùng vào mục đích điều trị thì cương quyết không bán.
PGS.TS NGUYỄN HỮU ĐỨC
Đại học Y dược TP.HCM
(theo tuoitre.vn)
