Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có khoảng 6 triệu ca tử vong do các căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Tổn thất do thuốc lá gây ra đã vượt xa phạm vi sức khỏe cộng đồng; thuốc lá hiện là rào cản lớn đối với sự phát triển bền vững của an ninh lương thực, bình đẳng giới, giáo dục, tăng trưởng kinh tế, và bảo vệ môi trường. Đây là những vấn đề mà các nước phát triển như Việt Nam đang đặc biệt quan tâm.
Trước vấn nạn của thuốc lá gây ra, Việt Nam đã thực hiện tăng cường việc nâng cao nhận thức trong cộng đồng về tác hại của việc hút thuốc, xây dựng môi trường không khói thuốc.... Từ năm 2012 đến nay,với sự ra đời của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (LPCTHTL) và sự tích cực tuyên truyền của các cơ quan chuyên ngành, cơ quan chức năng về phòng chống tác hại của thuốc lá đã giúp người dân có nhận thức tốt hơn về việc hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, từ đó giảm bớt tình trạng hút thuốc lá tại gia đình và nơi công cộng. Các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) được Bộ Y tế, Quỹ PCTHTL tích cực phối hợp với các bộ, ngành; các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến địa phương triển khai một cách đồng bộ. Đến nay tất cả các tỉnh, thành phố đã thành lập Ban chỉ đạo PCTHTLvà đã thu hút được đông đảo người dân tham gia.
Tuy nhiên, qua phản ánh của các cở sở khám, chữa bệnh, cơ sở giáo dục và phương tiện thông tin đại chúng; hiện nay việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là đối tượng học sinh; nhiều em học sinh đã phải cấp cứu vì ngộ độc nicotine và các dung dịch khác trong sản phẩm này.
Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ngoài có tác hại như thuốc là thông thường, còn có nguy cơ tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng các chất ma túy và chất gây nghiện khác, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và lối sống của thanh thiếu niên. Đồng thời gây ra các hại trước mắt và lâu dài đối với sức khỏe, kinh tế, xã hội.
Trước thực tế trên, để kịp thời ngăn chặn việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thời gian qua Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) đã phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trung ương Đoàn TNCSHCM, các Tổ chức Quốc tế, các cơ quan truyền thông và các đơn vị liên quan triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền về tác hại của sản phẩm này.
Để tiếp tục tăng cường công tác PCTHTL và hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2023; Bộ Y tế ban hành văn bản số 2725/BYT-KCB ngày 9/5/2023 đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp, chỉ đạo tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31 tháng 5,Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 đến ngày 31 tháng 5 và tiếp tục tăng cường thực thi Luật PCTHTL, tăng cường tuyên truyền về Luật PCTHTL; chủ đề Ngày thế giới không thuốc lá; tác hại của thuốc lá điếu thông thường, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha; phổ biến thông tin về tác hại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tới công chức, viên chức, người lao động tại cơ quan, đơn vị, người dân trên địa bàn; kịp thời ban hành các quy định để ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại các cơ sở giáo dục đào tạo, các cơ quan, đơn vị.
Tại Ninh Bình, Ủy ban Nhân dân tỉnh đã ban hành văn bản số334/UBND-VP6 đề nghị các cơ quan, đơn vị, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ chủ động tổ chức các hoạt động phù hợp để hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5, Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ 25/5/2023 đến 31/5/2023 và tăng cường thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá theo các nội dung yêu cầu của Bộ Y tế và Văn bản số 327/UBND-VP6 ngày 08/5/2023 của UBND tỉnh về việc tăng cường truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha; kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đảm bảo thiết thực, hiệu quả, tránh phô trương, hình thức. Sở Y tế tỉnh cũng ban hành Công văn số: 862/SYT-NVY ngày 10/5/2023 về việc truyền thông hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá; tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha.
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình, hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá được diễn ra thường xuyên, liên tục trong nhiều năm nay; theo các văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế, Ủy ban Nhân dân tỉnh và Sở Y tế.
Bệnh viện thường xuyên tuyên truyền về các quy định của Luật phòng chống tác hại của thuốc lá đến cán bộ, người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh; nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá điếu cũng như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha; tuyên truyền về lợi ích của môi trường không khói thuốc. Để góp phần phòng, chống tác hại của thuốc lá, bệnh viện đã đưa ra các quy định cụ thể nhằm kiểm soát tốt việc không hút thuốc: đưa nội dung phòng, chống tác hại thuốc lá vào kế hoạch hoạt động; đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ; thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tác hại của thuốc lá; phát động phong trào với vai trò nòng cốt là tổ chức công đoàn và đoàn thanh niên…
Đưa hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá trở thành một trong những nội dung quan trọng trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng; tăng cường năng lực cho cán bộ, nhân viên y tế bệnh viện tham gia hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua các lớp tập huấn, chương trình đào tạo, hội thảo… nâng cao kỹ năng truyền thông cho nhân viên y tế để họ trở thành những tuyên truyền viên tích cực trong việc tuyên truyền cho cộng đồng không hút thuốc lá; mỗi nhân viên y tế bệnh viện là những người tiên phong trong việc không hút thuốc và vận động người thân gia đình không hút thuốc, để phấn đấu giảm tỷ lệ người hút thuốc lá một cách bền vững, góp phần xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc, xây dựng tổ ấm không khói thuốc, vì tương lai và sức khỏe mỗi gia đình.
Việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá đến môi trường, kinh tế, sức khỏe được lồng ghép trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, đoàn thể; trong các buổi truyền thông giáo dục sức khỏe; thường xuyên tuyên truyền trên Cổng thông tin và Đài truyền thanh nội bộ bệnh viện. Tuyên truyền trực quan bằng băng rôn, pano, khẩu hiệu niêm yết công khai những nội dung quy định trong thực hiện phòng chống tác hại của thuốc lá; gắn biển “cấm hút thuốc” tại vị trí đông người qua lại, dễ quan sát. Đồng thời mỗi cán bộ y tế trong thực hiện quy trình khám bệnh, chữa bệnh thường kết hợp tuyên truyền giáo dục về tác hại của việc hút thuốc lá ngay tại các bàn khám, giường điều trị bệnh. Mỗi nhân viên bảo vệ, nhân viên vệ sinh trong quá trình làm nhiệm vụ đều nêu cao tinh thần trách nhiệm, kiên trì nhắc nhở, yêu cầu dập thuốc lá ngay khi bắt gặp người bệnh, người nhà người bệnh hút thuốc trong bệnh viện…Qua đó góp phần thực hiện nếp sống văn minh nơi công cộng, đảm bảo người dân được sống trong môi trường trong lành, giảm tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến thuốc lá như ung thư phổi, tăng huyết áp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…
Ngoài ra, thường xuyên tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi Luật PCTHTL và ngăn ngừa các sản phẩm thuốc lá; nghiêm cấm bán các loại thuốc lá trong bệnh viện; thực hiện nghiêm quy định cấm quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị thuốc lá hoặc dùng thuốc lá làm sản phẩm khuyến mại cho hàng hóa, dịch vụ dưới mọi hình thức. Không nhận tài trợ khi tổ chức các hoạt động tập huấn, hội thảo, các hoạt động xã hội…có gắn với việc quảng cáo thuốc lá.
Đến nay, tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình cơ bản không còn tình trạng hút thuốc lá trong các khoa phòng, khuôn viên bệnh viện, từng bước xây dựng thành công và bền vững môi trường bệnh viện trong lành, không khói thuốc.
Lan Hương - Hương Giang
